Hızla yayılan pandemi nedeniyle dijitalleşmeye hızlı bir adım atan sektörler arasında kültür kurumları da yer alıyor. Galeri, müze gibi kültür kurumları ve bünyesinde çalışan sergi tasarımcıları, küratörler ve bu alandaki pek çok meslek grubu dijital dünyaya adapte olma yolunda ilerliyor. Küratörlük ve sergi tasarımı dediğimizde “fiziki bir alanda” izleyici ile sanat eserinin arasındaki bağı güçlendirmek; alımlayıcıya eserin en yüksek deneyimlenme potansiyelini sunmak için çalışan bir iş kolundan bahsetmekteyiz. Müzelerin ve galerilerin kendilerini fiziksel alanlardan geri çekmek zorunda kaldığı bu dönemde eserlerin, sanatçıların ve sanatın “deneyimlenme” olasılıklarına dijital alanda getirilen farklı çözümleri National Museum of Modern And Contemporary Art ve The Broad Museum ile inceleyeceğim.
Birisi Los Angeles’da, birisi de Güney Kore’de yer alan bu iki müzeyi coğrafi bakımdan birbirinden oldukça farklı yerlerde ve farklı kültürlerde oldukları için seçtim. Her ne kadar çağdaş sanat küresel bir birikim olsa ve ait olduğu yerel bir coğrafya olmasa da bu iki müze karşılaştırmasının farklı kültür ve zihniyetlerin çağdaş sanatı sunuş biçimlerine ve pandemi sürecindeki kriz yönetimine dair izlediği farklı politikaları görünür kılacağını düşünüyorum.
The Broad Museum
Los Angeles’ın ortasında her sabah modern mimarisi ile ziyaretçilerine kapılarını açan, engelli bireylerin her türlü erişim imkanını karşılayabilen ve hatta çatı su biriktirme üniteleri ile sokak seviyesindeki bahçelerindeki sulamada yağmur suyu kullanımı ile su kullanımını %40 azaltarak ekolojik farkındalığa da dikkat çekebilen, halka açık ücretsiz bir müze düşünün… The Broad Museum’un saydığım bu düşünceli ve duyarlı yönleri kendisini pandemi sürecindeki dijitalleşme döneminde farklı şekillerde devam ettirebilmekte.
Eli ve Edythe Broad tarafından kurulmuş modern sanat yapıtlarının sergilendiği Broad Müzesi’ne giriş ücretsiz. Bu yüzden pandemi öncesi müze önünde uzun kuyruklar ile karşı karşıya kalabilirdiniz. Dışarıdan mimarisi ile dikkat çeken Cindy Sherman, Jeff Koons, Ed Ruscha, Roy Lichtenstein ve Andy Warhol’un çalışmaları da dahil olmak üzere 200 sanatçının yer aldığı yaklaşık 2.000 parçalık çağdaş sanat koleksiyonu sergileniyor.
Rağbet gören önemli eserler arasında Yayoi Kusama’nın sonsuz aynalı odası “Milyonlarca Işık Yılı Uzaklığın Ruhları” (“The Souls of Millions of Light Years Away”, 2013), Ragnar Kjartansson’ın dokuz ekranlı geniş videosu “Ziyaretçiler” (“The Visitors”, 2012), Julie Mehretu’nun 24 feet genişliğindeki eseri “Sevgili” (“Beloved”, 2013) ve Goshka Macuga’nın “Marksizmin Ölümü, Tüm Toprakların Kadınları Birleşin” (“Death of Marxism, Women of All Lands Unite”,2013) bulunmakta. Müze şu anda dünya çapında en büyük Cindy Sherman koleksiyonuna da sahiptir. Bina aynı zamanda Broad Art Foundation’ın çağdaş eserler kütüphanesinin merkezi olarak da hizmet vermekte.
Oldukça değerli 2000 parça eserin arasında uzun zamandır devam eden Yayoi Kusama sergisi, müzenin kriz yönetimi politikası dahilinde pandemi sürecindeki dijitalleşme sürecinde en ilgi çeken taraflarından birisi oldu. Küçüklüğünden beri gördüğü halüsinasyonları betimleyen Japon artist Yayoi Kusama’nın sonsuzluk odası çok büyük bir talep gördüğü için biletler hızla tükenmekte ve internetten alınan rezervasyonlar dijitalleşme sürecinden önce bile ikiye katlanmış durumda idi. İlginç olan durum ise “İnfinity Room” eseri fiziksel mekanında ziyaretçiye yüksek bir beklenti adrenaliniyle kelimenin tam anlamıyla “sonsuzluğu” deneyimlemeleri için bir dakikadan az bir süre vermekte idi: 45 Saniye, birkaç göz kırpma süresi kadarcık. Tüm zamanların en çok selfie çekilmiş sergisi olması bu açıdan tuhaftır; ziyaretçi gerçekten deneyim bir için mi oradadır?
İyi haber ise geçici olarak kapatılan The Broad Müzesi’nin yeni çevrimiçi varlığı olan Broad from Home’un bir parçası olarak, Kusama’nın Infinity Room’u artık dijital ortamda bir süre sınırı olmaksızın görülebilir halde. Eser “İnfinite Drone” ismiyle arka fonda farklı müzisyenlerin elektronik, ortam ve pop müzik parçaları ile eşleştirecek. İlk sanatçı ise Los Angeles’dan Geneva Skeen. Eserin bu yeni dijital sunumu hem YouTube’da hem de İnstagram’da erişim halinde. Müze resmi sitesinde bu dijital projesini şu şekilde sunuyor:
“Los Angeles ve ötesinden ünlü müzisyenler ve ses sanatçılarından parçalara sahip Infinite Drone serisi, Broad’un en popüler sanat eserlerini deneyimlemenin yeni ve derin bir yolunu sunuyor. Yayoi Kusama’nın Sonsuz Aynalı Odası — Milyonlarca Işık Yılı Uzaklıktan Ruhlar – eseri ile sonsuzluğun içinde, sürükleyici bir ışık ve ses ortamını yaşayın.”
L.A. çevresindeki müzelerin ve sanat kurumlarının geçtiğimiz aylarda geçici olarak kapanmaya başlamasıyla birlikte, Broad, koleksiyonunu Mart ayının ortalarında İnfinity Room’un canlı akışıyla başlayarak yaratıcı bir şekilde koleksiyonunu çevrimiçi ortama alan ilk kurumlardan birisi olmuştu. Müzenin fiziksel ortamında olduğu gibi çevrim içi ortamında da elbette sadece bir sonsuzluk odasından daha fazlası var: “The Broad from Home” ile şairlerin müzenin koleksiyonuna dair yorumlarına yer veren “Interplay: Şiir ve Sanat” (“Interplay: Poetry and Art”) adlı bir dizi de içeriyor. Bu dizi, görsel sanat ve edebiyat arasındaki bağı göstermek için geniş koleksiyondaki belirli sanat eserlerine değinen, farklı tarzlarda çalışan şairleri içeriyor. Görsel çalışmanın dokuları, yüzeyleri, paletleri ve konusu şiirle iç içe geçtikçe, bu farklı ortamlar arasındaki bağlantılar ortaya çıkıyor ve birinin diğerini nasıl tamamladığı gözler önüne seriliyor. “UP CLOSE: Curator Talks” serisi ile The Broad’ın küratörleri Ed Schad ve Sarah Loyer’in yer aldığı bu video dizisinde, koleksiyon dahilinde olağanüstü derinliği ve etkileyiciği ile dikkat çeken daha derin bir bakış ve bilgi birikimi sunulmakta.
Bir müzenin ana misyonları arasında her insanı kapsayıcılık, her yaşa hitap edebilecek pedagoljik çözümler ve eğitim yer almalıdır. Yazının başında toplumsal duyarlılığına dikkat çektiğim The Broad Müzesi’nin dijitalleşme sürecinde farkındalık çalışmalarına ve eğitici misyonuna en görünür ve faydalı şekilde devam ettiği alanlardan birisi de “Evde Aile Workshopları” serisi (“Family Workshops at Home”) Aileler bu seride The Broad’ın her hafta Cuma günü düzenli olarak kendi sosyal medya kanallarında (Instagram, Facebook ve YouTube) Broad koleksiyonundaki sanatçılardan esinlenebilecekleri, onların tekniklerini daha yakından görebilecekleri ve evde sanat eserleri yaratabilecekleri haftalık sanat etkinliği eğitimleri paylaşıyor. 27 Mart Cuma gününden beri her Cuma sabahı yayınlanan eğitimlerin ilkinde şehir sokaklarında bulunan reklamlar, el ilanları, reklam panoları, çizgi romanlar gibi atık malzemeleri kullandığı bilinen Geniş koleksiyon sanatçısı Mark Bradford tekniğinden ilham alan bir etkinlik yer aldı.
National Museum of Modern and Contemporary Art
Ulusal Modern ve Çağdaş Sanat Müzesi, Kore (MMCA) Gwacheon’daki ana müze ve her biri Deoksugung, Seul ve Cheongju’da üç şubesi bulunan çağdaş bir sanat müzesidir. Müze ilk olarak 1969 yılında, Kore’nin modern ve çağdaş sanatını ve farklı zaman aralıklarında uluslararası sanatı barındıran bir sanat müzesi olarak kuruldu. Müze 1986 yılında şu anki konumuna taşındı. 1910 yılından itibren yaratılan sanat eserlerini sistematik olarak koruyarak ve sergileyerek Kore çağdaş sanatının gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla kurulan müzenin 73.360㎡ alanı üç kata yayılmış durumda ve açık hava heykel parkı 33.000㎡ alan kaplamakta.
Fiziksel alanından ve kurulduğu tarihten de anlaşılacağı üzere Kore’deki bu müzenin The Broad’a kıyasla bambaşka misyon ve vizyonlara sahip olacağı tahmin edilebilir. Öncelikle Los Angeles’da ve California eyaletinde farklı tarz ve akımlardan eserlerin ve sanatçıların farklı müze ve kurumlarda barındırılması, her müze ve kurumun kendine has marka faaliyetleri yürütmesi oldukça yaygın iken Kore’de sanata dair her şeyi tek bir alanda toplama ve merkezleştirme refleksi hakim.
Gwacheon’daki ana müzenin koleksiyonlarında Go Hui-dong, Ku Bon-ung, Park Su-geun ve Kim Whan-ki gibi çağdaş Koreli sanatçıların eserleri de dahil olmak üzere yaklaşık 7.000 sanat eseri bulunmaktadır. Müze ayrıca Joseph Beuys, Andy Warhol, Georg Baselitz, Jörg Immendorff, Marcus Lüpertz, Nam June Paik, Nikki de Saint-Phalle, Jonathan Borofsky ve Michelangelo Pistoletto’nun sanat eserleri de dahil olmak üzere uluslararası alanda tanınmış önemli bir koleksiyon topladı.
Müze “Ulusal” bir noktadan çıkış yapmış eski bir yapı olmasına rağmen çağdaş sanatın küresel doğasını tamamen kapsayabilmiş ve dünyanın her yerinde bir çok sanatçıya, coğrafyaya dokunmuş ve hareketlilik projelerine imza atmış. 2011 yılında MMCA, Jeff Koons, Andy Warhol ve Jasper Johns gibi sanatçıların yer aldığı “The American Art” sergisine ev sahipliği yaptı. Aynı şekilde, 2010 yılında müze, Doğu Asya ülkesindeki Albertina Müzesi’nden (Viyana, Avusturya) ilk koleksiyon sergisi olan Picasso ve Modern Sanat sergisine de ev sahipliği yaptı.
MMCA, bunlara ek olarak daha yerel çaptaki çalışmalarında “1960-1980 Kore Sanatında Kazanımlar” ve “Kore Modern Sanatının Başyapıtları: 2008’de Modern Tarihin Keşfi” gibi Kore sanatının özel sergilerini de kurdu.
MMCA’nın küratörler, müze çalışanları, sanat öğretmenleri ve üniversite öğrencileri için profesyonel eğitim programları da dahil olmak üzere çeşitli sanat eğitimi programları vardır. Çocuk Müzesi, ilkokul öğrencileri, engelli öğrenciler ve fakir mahallelerden gelen öğrenciler için programları Gwacheon ana müzesinde bulunmaktadır. Müzenin seçilen genç sanatçılar için stüdyolar sağladığı ve sanatçılar ile sanat profesyonelleri arasında sanat sohbetleri düzenlediği residency programları mevcut. Bu yıl Mart ayı ile birlikte MMCA sanata olan desteğini pandemi dönemi olmasına rağmen Uluslararası Araştırma Bursu açık çağrısını sunarak gerçekleştirdi.
MMCA’nın resmi sitesinde bünyesinde barındırılan sabit koleksiyonun her parçası görülebilmekte. The Broad at Home’a kıyasla kendi internet sitesindeki erişimi daha kısıtlı bulsam da MMCA’nın asıl dijital deneyimi Google Arts and Culture üzerinden gerçekleşmekte.
Müzenin güncel sergileri arasında “Korean Video Art from 1970s to 1990s: Time Image Apparatus”, “Outdoor Project Cody Choi: Venetian Rhapsody-The Power of Bluff” ve “MMCA Commissioned Project: FOR YOU: Jenny Holzer” yer almakta.
En temel misyonunu sanatçılara yardımcı olacak ödül ve fonlar sunmak olarak tanımlayan MMCA, kendi internet sitesinde sanatçıların kendilerini ifade ettikleri geniş bir Artist Talks arşivi barındırıyor. Nguyen Trinh Thi, Tamar Guimarães, Dominic Gagnon ve daha bir çok uluslararası, az bilinen ve mainstream olmayan sanatçıya ifade alanı sunan arşiv internet sitesinde erişime açık bulunmakta.
“The 100th Anniversary of the Birth of Korean Modern Art”, “PARK HYUNKI 1942-2000 MANDALA”, “Garden” ve Birth of a Museum: Documenting the Construction of MMCA” sergileri Google Art and Culture üzerinden çevrimiçi erişime açık olduğu gibi 360 derece görsel bir tur deneyimi sunuyor.
Diren Demir
Kaynaklar:
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Broad
https://www.thebroad.org/broadfromhome
https://www.timeout.com/los-angeles/news/you-can-soak-up-yayoi-kusamas-infinity-mirorred-room-with-the-broads-new-streaming-series-040120
https://www.oh5.com/tr/los-angelesin-kalbinde-bir-muze-broad-muzesi
https://design-milk.com/45-seconds-infinity-yayoi-kusama
http://www.tempomag.com.tr/detail/yayoi-kusama-sinir-tanimayan-obsesyon
https://en.wikipedia.org/wiki/National_Museum_of_Modern_and_Contemporary_Art
https://artsandculture.google.com/partner/national-museum-of-modern-and-contemporary-art-korea
????