Sinema ve Eğitim

Yazan: Sema Güven

‘Bilgi’ beş harflidir, beşte dördü ‘İlgi’dir- Mümin Sekman.

Eğitimde birtakım aksaklıkların meydana geldiği pandemi döneminde eğitim sistemini konu alan bazı filmlere göz atmak yerinde olur.

Etkili bir sanat dalı olan sinema insanı eğlendirmenin yanında eğitme, öğretme ve harekete geçme amacı da güder. Sinema eğitimde en etkili araçlardan biridir çünkü mimariyi, edebiyatı, dansı, sanatı, oyunculuğu, tiyatroyu ve resmi birleştirip hem görsel açıdan hem de dil açısından kullanarak toplumun duygu ve düşüncelerini doğrudan ya da dolaylı olarak dile getirir.

Sinema, Lumiere Kardeşlerin babaları Antoine Lumiere’in hediye ettiği kinetoskoptan ilham alarak geliştirdikleri sinematografi aleti ile 1895 yılında 55 saniye olarak çekilen “Trenin La Ciotat Garına Gelişi” adlı filmle başladı. İlk seyirciyle buluşması ise 28 Aralık 1985 yılında Paris’te Grand Cafe’de gerçekleşti. Büyük ilgi gören kısa film de ilginç bir olay yaşandığı söylentiler arasındadır. Trenin hareket etmesiyle seyircilerin “tren bizi ezecek” diyerek telaşa kapıldıkları ve bundan dolayı salonda saklanmaya çalıştıkları söylenmektedir. Lumiere Kardeşler bir süre sonra görüntüye ses eklemeyi keşfettiler ama her ne kadar bu işin geleceği olmayacağını düşünseler de dünyayı gezme kararı aldılar ve yolları İstanbul ile kesişir. Haliç Panoraması, Boğaziçi Kıyılarının Panoraması ve Türk Piyadesinin Geçit Töreni adlı filmleri çektiler. Zamanla yeni kavramlar ve teknikler de yerini aldı, birçok dönemden geçerek günümüz sineması oluştu.

•3 Idiot

Rajkumar Hirani tarafından 2009 yılında çekilen Hint yapımı 3 Idiot filmi tek tip eğitim sistemine eleştirel bir dille yaklaşmıştır. Aamir Khan, Kareena Kapoor, Sharman Joshi, Madhavan, Boman Irani’nin başrol de olduğu film Hindistan’ın en iyi mühendislik okulunu kazanan öğrencilerin hayatını ele alır. Eğitim sisteminin ezberci ve rekabetçi olmasını, öğretmenlerin bir şey öğretmekten ziyade okulun başarısını önemsemelerini, eğitime ve bilgiye yönelik anlayışı, geleceği başkalarının elinde olan ve toplumsal baskıya maruz kalan mutsuz öğrencileri üç yakın arkadaşın maceralarını anlatarak izleyiciyle buluşturur.

•Her Çocuk Özeldir

2007 yılında çekilen ve görsel ögelerle dolu olan Taare Zameen Par (Her Çocuk Özeldir) filmi de eğitim sistemini ele alır.  Filmin yönetmeni olan Aamir Khan başrolü Darsheel Safary ile paylaşır. Sürekli yaramazlık yapan, okuldan kaçan, kitaplarını çöpe atan, babasından laf işiten, abisini örnek almak zorunda bırakılan, huysuz bir çocuğun yatılı okula gönderilmesi ve öğretmen Nikumby (Aamir Khan) ile tanışmasını ve sonrasında gerçekleşen olayları konu alır. Rekabetçi eğitime, öğretmenlerin yanlış tutumlarına, empatiden mahrum olmaya, aynı tip meslek edimine ve aynı tip eğitime eleştirel bir bakış getirir.

•Kopuş

2011 yapımı Tony Kaye imzalı Detachment (Kopuş) filmi de eğitim sistemini ele alan filmler arasında yerini almıştır. Başrolde Adrien Brody yer alır. Yedek öğretmen olarak gittiği okuldaki dibe batmış öğrencilere umut olan Henry Barthes (Adrien Brody) ve öğrenciler ekseninde gelişen olaylar anlatılır. Öğrenciyle ilgilenmeyen öğretmenler, aile duyarsızlığı karşısında ne yapacağını bilmeyen içe kapanık, toplum ve okul tarafından izole edilmiş, bastırılmış gençlerin çığlığına el uzatan bir filmdir.

•Ölü Ozanlar Derneği

N. H. Kleinbaum tarafından 1988 yılında yazılan, Peter Weir tarafından yönetilen başrolünde Robin Williams’ın yer aldığı 1989 yapımı Dead Poets Society (Ölü Ozanlar Derneği)’ de eğitimi ele alan bir başyapıttır. Prestijli, geleneksel değerlere önem veren ve disiplinin en önemli unsur sayıldığı erkek yatılı okulu olan Welton Akademi’ye yeni ve kurallara aykırı edebiyat öğretmeninin gelmesi ile öğrencilerin hayatındaki değişimleri ele alır. Eğitmenlerin mesafeli ve otoriter tutumlarına, aynı tip meslek edimine, hayatlarının eğitmenler ve aileler tarafından yönetilmesine, okulun sadece disiplin olarak algılanmasına, hayal ve düş gücünün köreltilmesine, ezbere dayalı eğitim sistemine ışık tutmaktadır.

Gerçeklik carpe diem idi. Gerçeklik bizlerdik. Gerçeklik hayatın ta kendisiydi. Bazı şeyleri sorgulamayı öğrenmeliydik.

Okul hayatımın eğitimime karışmasına izin vermedim- Mark Twain