Bir Keşif Yolculuğu: Beden Müziği

Yazan: İdil Güney Şimşek

İnsanlığın varoluşundan bugüne mevcut ancak yeni yeni popülerleşen bir etkinlik: Beden Müziği.

Beden Perküsyonu olarak da adlandırılan bu etkinlik, adım atma, parmak şıklatma, el çırpma gibi beden sesleri ve vokal ile yaratılmaktadır. Çeşitli stilleri olmakla birlikte biz stillerden ziyade beden müziğine ve kazanımlarına değineceğiz.

Beden müziğinin çalgısı beden, sesleri de beden sesleridir. Bu kapsamda beden seslerini tanımak ve tanımlamak için geliştirilmiş, hecelerden oluşan diller vardır. (şak-tak-güm-pat gibi)

Disiplinler arası uygulamalarda da kullanılan bu etkinlik Bulut’a göre herkesin müzik yapabileceği, oyun odaklı etkileşimli bir öğrenme ortamıdır ve atölyeler şeklinde gerçekleştirilir. Enstrüman kullanmadan müzik icra etmenin sınırlarını zorlayan bir etkinlik olarak karşımıza çıkan beden müziğinde, bedenin yapısal ve devinimsel özelliklerine uygun bir şekilde farklı seslerin art arda sıralanmasına imkân tanıyan ve bedenin eksenlerine göre oluşturulmuş hareketler vardır. Dolayısıyla beden yapısının, bedeni oluşturan kol, bacak, baş, gövde gibi kısımların farkında olarak hareket sağlanır. Ses ve görüntü beden müziğinde aynı hareketten doğar. Grupça yapılan etkinliklerde uyum devreye girer. “Ayna”, “eş zamanlı taklit” ve “yankı” kullanılır.  

“Ayna”, karşıda duran bir kişinin yaptığı hareketin eşzamanlı ancak karşıt yönlü taklit edilmesidir, karşılıklı durmayı gerektirir. “Eşzamanlı taklit”, eşzamanlı olarak bir kişinin yaptığının aynısını, yön karşıtlığı olmaksızın yapmaktır. Eşzamanlı taklit için yan yana veya yürüyüş sırasında durmak gereklidir. “Yankı” ise bir kişinin yaptığı hareket tamamlandıktan sonra hareketin aynen tekrarlanmasıdır. Yankı için yankılanacak hareketin görülebilmesi ve/veya duyulabilmesi yeterlidir. (Bulut, 2011)

Bulut, beden-oyun ve müzik-oyun arasında eylemsel bir bağ olduğuna dikkat çeker:

“Beden müziği, bitmek bilmeyen bir keşif oyunuydu; bir şekilde birlikte zaman geçiren kişilerin samimi bir oyun ortamında kaynaşmasıydı.”

Beden müziği atölyelerinde bir araya gelindiğinde buz kırma, ritim algılamasında ve psikomotor becerilerde iyileşme, tek-çok yönlü yoğunlaşma, birbirini dinleme gibi kazanımlar elde edilmesi söz konusudur.

Alman müzik eğitimcisi ve besteci Carl Orff ve Gunild Keetman’ın geliştirdiği ve 20. yüzyılın yükselen müzik pedagojisi sistemlerinden bir haline gelmiş olan “Orff Schulwerk”, insanın içinde var olan yaratıcı güçleri açığa çıkarmasına ortam hazırlayan, temelinde ritim, hareket ve konuşma olan, insanların içlerinden geldiği gibi müzik yapıp, dans etmesine, doğaçlama yapmasına olanak tanıyan, insana bütün sanatsal alanları kombine ederek öğrenme, keşfetme, deneme ve yaratma ortamı sunan, müzik ve hareket oyunları içeren bir eğitim sistemidir. Ve bu eğitim çerçevesinde de vücudu bir çalgı gibi kullanma, vücudun değişik bölgelerine vurarak çeşitli ritim eşlikleri oluşturma etkinlikleri kullanılmaktadır.

Geçmişten günümüze var olan beden müziği için gerçekten de insanın kendisini tanımasını sağlayan bir keşif yolculuğu diyebiliriz.

Biricik insanın, biricik bedeninin özgün sesiyle buluşmaya!

Beden müziği alanında öncülük etmiş ve uluslararası festivaller düzenlenmesini sağlayarak dünyanın çeşitli bölgelerinden kültürel ve güncel beden müziği örneklerini bir araya getirmiş Amerikalı sanatçı Keith Terry’nin 2012 yılında İstanbul’da düzenlenen 5. Uluslararası Beden Müziği Festivali’ndeki solo performansından bir kesit. İyi seyirler!

*Beden müziği ile beni buluşturan Kosta Rikalı sanatçı Cristian Mejia ve Katalonyalı sanatçı Noé Forés’e teşekkürlerimle.

Sevgiyle.

Kaynakça: M. Özgü Bulut, Kalabalıklar ve Beden Müziği, 2011