İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Edebiyat ve Toplum

Yazan: İdil Güney Şimşek

Edebiyat, “düşünce, duygu, olay ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla, söz ve yazıyla anlatımını amaç edinen sanat” olarak tanımlanır. 

Bir toplumun, bir milletin düşünce yapısını, dünya anlayışını, kültürel birikimini edebi eserler üzerinden okuyabiliriz. 

Stendhal edebiyatı “bir toplumun ana caddesine tutulmuş bir ayna”ya benzetir. 

Peki, okuyor muyuz?

Türkiye Eğilimleri Araştırması 2020 raporuna göre ülkemizde kitap okumayanların oranı yüzde 51.9’u göstermektedir. Bu oran maalesef ülkemizde okuma kültürü”nün yerleşmediğinin göstergesidir. 

Edebi eserler yani bir roman, hikâye, şiir ya da deneme türü okurların bilinçli ve istekli okuma eyleminin araçları olarak bilinir. Hayal gücümüzü harekete geçirir, bizi yepyeni dünyalarla buluşturur ve ufkumuzu açar. Dolayısıyla herhangi bir görev karşılığında bir ders kitabını, yayını veya makaleyi “zorunlu ve gönülsüz” okumaya benzemez. 

Buna rağmen neden okumuyoruz?

İşte bu soruyu cevaplayabilmek için disiplinler arası düşünmek büyük önem arz ediyor. Çünkü aynı araştırma sonuçlarına göre sosyal medya hesaplarına vakit ayıranların oranı yüzde 91.2 olarak karşımıza çıkıyor.

“Sanat ve edebiyat toplumsal bir üretimdir.” (Wolff, 2000: 7)

Üretmenin yerini hızlı tüketimin, gerçek ilişkilerin yerini sanal ilişkilerin aldığı bir toplumda yaşıyoruz. Dolayısıyla dönüşen toplumu ve insanı anlamamız gerekiyor. 

Eleştirel yaklaştığım ve sorguladığım kimi sorularımı siz, değerli Gazete Sanat okurlarıyla paylaşmak istiyorum:

  • Sosyal medya kitap önerileri yapan hesaplarla, büyük düşünürlerin, yazarların alıntılarıyla dolup taşmaktadır. O kitaplar okunmuş mudur? Yoksa “beğeni ve takipçi döngüsü”nde sıkışıp kalmış günümüz insanının var olma mücadelesine mi işaret etmektedir?
  • Kitap özetleriyle, hap bilgilerle, forum yorumlarıyla -zamandan kazanma- eğilimi gündeme gelmiştir. Eser ve okuyucu arasındaki iletişim, etkileşim ne boyuttadır? 
  • Kitle iletişim araçları “okuyan insan” modelini sunmakta mıdır?  “Bilinçli, kültürlü insan olmak ve hayatta başarılı olmak” arasında kurulan ilişki nasıldır?

Bu sorular uzayıp gider. Yazımı öznel duygularımla sonlandırmak istiyorum: 

Her ne kadar kitabı eline alıp dokunmayı, o kağıt kokusunu seven, eski nesil bir okuyucu olsam da asıl meselenin “basılı materyaller yerini e-kitaba, sesli kitaba, podcast yayınlara bırakıyor serzenişlerinden çok daha büyük bir çığlığı duyabilmek” olduğuna inanıyorum: “Kendine, topluma, edebiyata ve sanata yabancılaşmış insan.”

“Edebiyat, hayata dönüktür, hayatın içindeki bireylere/kitleye hitap eden bir yapıya sahiptir.”  

 -Michaud-

Kaynakça: M. Aydin, M. Çelikpala, E. Yeldan, M. Güvenç, O. Z. Zaim, B. B. Hawks, E. C. Sokullu, Ö. Şenyuva, O. Yılmaz, S. D. Tığlı, Kantitatif Araştırma Raporu: Türkiye Siyasal Sosyal Eğilimler Araştırması 2020, İstanbul, Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Grubu, Akademetre ve Global Akademi, 07 Ocak 2021.  

İdil Güney Şimşek

4 Yorum

  1. İrfan Güney İrfan Güney 26/05/2021

    Tebrik ediyorum. Tespitlerinize ve sorguladığınız hususlara aynen katılıyorum.

  2. Selim Ay Selim Ay 26/05/2021

    Edebiyatın ve okuma alışkanlığının bir toplumdaki önemini irdeleyen yazınızı ilgiyle okudum.

  3. Öner AKGÜN Öner AKGÜN 26/05/2021

    İdilcim yüreğine, kalemine sağlık… gerçek ve gönülden belirlemelerine katılmamak olanaksız… yürüdüğün kararlı ve doğru yolda devamını diliyor seni hasretle kucaklıyorum, güzel yeğenim… yeni betimlemelerini bekliyorum….

  4. Yavuz Avunduk Yavuz Avunduk 29/05/2021

    İdil’cim,
    Yazılarını, zevkle merakla okuyorum.
    Ne güzel irdeleyip, düşünüyor, düşündürüyorsun…
    Benim hep konuşulan, eksiğimiz olan ne? sorusuna cevabım ;
    Ağaç yaşken eğiliyor, geleceğimiz olan çocuklarımıza, daha kundakta, beşikte, işi ciddiye alarak, bıkmadan tiyatrovari seslendirme ile okumalı, ses vermeliyiz…
    Sevgimizi canlı, sesli iletmeliyiz….
    Sevgiler sağlıklar olsun…
    Cansın…

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir