İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Friedrich Engels’in “COLA di RIENZI” Eseri Şimdi Türkçede

Geçtiğimiz yılın Kasım ayında doğumunun 100. yılını kutlanan ünlü Marksist düşünür Friedrich Engels’in ta gençlik yıllarında yazdığı ve çok sonra, ancak 1974 yılında gün yüzüne çıkarılan unutulmuş opera eseri, Tevfik Turan’ın özenli çevirisiyle şimdi Türkçede.

Geçen yıl doğumunun 100. yılı vesilesiyle tüm dünyada anılan Alman devrimci düşünür Friedrich Engels’in, Karl Marx ile beraber kaleme aldıkları Komünist Manifesto bir yana, başta Anti-Dühring olmak üzere yazdıklarıyla hem kendi döneminde hem de sonraki yıllarda Marksist düşüncenin yayılmasına büyük katkısı olmuştur.

Dokuma fabrikası olan kapitalist bir babanın oğlu olarak ilerde aile işletmesinin başına geçmesi ümit edilen Engels, bu amaçla ticaret okuması için Bremen’e gönderilir. 1838-1841 yıllarında, iş yaşamı süredururken dönemin genç edebiyatçılarıyla tanışmasıyla kendini keşif süreci başlamış olur. Bu dönemde şiir yazdığı bilinir. Cola di Rienzi adında Romalı bir devrimci hakkında bir libretto yazdığı ise ancak çok sonra fark edilecektir.

Cola di Rienzi, 1347’de Roma’daki başıbozuk düzene isyan eden ve kenti eski ihtişamına kavuşturmak adına soyluları alaşağı eden bir devrimcidir. Hitabet gücüyle yalnızca halkı değil, Roma’ya sırt çeviren Papa’yı bile kendine hayran bırakmıştır. Ancak zamanla vaadinden uzaklaşır ve gitgide bir despota dönüşür. Soylular da artan hoşnutsuzluğu fırsat bilerek onu bir başka ayaklanmayla devirir.

Friedrich Engels’in 20 yaşındayken operada sahnelenmek üzere kaleme aldığı ve belli ki sonradan üzerine düşmeyip bir kenara bıraktığı eserinde, kimilerinin Rönesans’ın kurucusu olarak gördüğü bu tarihi kişiliği tercih etmesi kesinlikle bir tesadüf değildir. Yine aynı dönemde Wagner’in yazdığı Rienzi gibi, gerek içerik gerekse sahneleme yönünden geniş halk kitlelerine seslenir hale gelen opera sanatı içinde “şehit kahraman” figürüne duyulan rağbetin sonuçlarından sadece biridir.

Tevfik Turan’ın özenli çevirisi ve hem Friedrich Engels’i hem de Rienzi’yi tanıtarak metnin arka planını ortaya seren açıklayıcı yazısıyla…

Arka Kapak

Friedrich Engels’in tahminen 1840-41 yıllarında, 20 yaşındayken, operada oynanması için yazdığı Cola di Rienzi adlı bir librettosu olduğunu ancak 1974’te metin gün yüzüne çıkınca öğrenebildik.

Hiç yayımlanmamış, bırakın yayımlanmayı, varlığı bile uzun süre fark edilememiş bu metinde Friedrich Engels’in edebiyatçı yönünün yanı sıra, Cola di Rienzi ya da Rienzo’nun, 1347’de Roma’da halkın desteğini arkasına alarak soylulara karşı bir devrim gerçekleştiren ve çok geçmeden alaşağı edilerek suikaste kurban giden, kimilerine göre Rönesans’ın kurucusu sayılabilecek, kimilerine göre ise Garibaldi’nin selefi hatta ve hatta “protofaşist” ilan edilebilecek tarihsel bir şahsiyetin, Petrarca’nın da yakın dostu olan güçlü bir hatibin o dönem nasıl yankı bulduğunu ve bulmaya da devam edeceğini sezinleriz.

Richard Wagner’in Engels ile aşağı yukarı aynı yıllarda yazıp sahnelediği Rienzi operasının Hitler’in çocukluk hatıralarında özel bir yeri olduğunu ve belleğinde iz bırakan bu kahramana kendi mitini inşa ederken ayrı bir önem atfedeceğini hatırlatalım yeter.

KIRMIZI KEDİ YAYINEVİ

İlk yorum yapan siz olun

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir