Helenistik Dönem ve Sanat

Yazan: Tülay Çağlar Kadı

Günümüze kadar ulaşmış olan Helenistik kültürün dünya mirası etkilerinin yanı sıra sanata olan etkileri sanatla ilgilenen kimselerce malumdur. Resim, heykel ve mimari sanatları, edebiyat ve bilim Helenistik Dönemde yeni bir yön almış ve sonraki çağlara ışık olmuştur. Bu bakımdan öncelikle yüzyıllar boyunca yaşamın birçok alanına damgasını vurmuş olan Helenistik Dönemi tanımlamak yerinde olur. Helenistik Dönemin doğrudan tarih kitaplarında, sinema ve film sektöründe, sanatsal alanlarda adına sıklıkla rastladığımız Büyük İskender ile bağlantısı mevcuttur. Büyük bir askeri yeteneği olan İskender çok genç olmasına rağmen adı, efsanelere karışmıştır. Büyük İskender, antik çağda Dünya’nın büyük bir kısmını fethederek büyük bir imparatorluk kurmuştu. Fethettiği şehirlere Grekler yerleştirilmiş ve zamanla Doğu ve Yunan uygarlığının birbirine karışıp kaynaştığı önemli ticaret, kültür ve sanat merkezleri böylelikle oluşmuştur.

Büyük İskender’in askerî seferleri, kültürel yönden çok önemli sonuçlar doğurmuştur. Fetihler aracılığıyla uygarlıkların tümü kaynaşarak, yeni bir uygarlığı, yani Helenistik uygarlığı oluşturmuştur. Hellen kültürü ile Doğu kültürleri arasındaki etkileşim daha çok dinî ve edebî konularda iken bilimsel konularda ise genellikle Yunan halkı baskındı. Bu dönemde matematik, astronomi, fizik, biyoloji ve coğrafyanın temelleri atılmıştır.

Bu dönemin en önemli yapıtlarından İskender Lahdi İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde yer almaktadır. Bahsi geçen lahit her ne kadar Fenike’li bir krala ait olsa bile lahit aracılığıyla karakter portrelerin ne kadar geliştiğini ve sanatçıların eserlerini betimlerken duyguları baskın biçimde yansıttıklarını gözlemleme şansını ediniyoruz. Bu dönemde genel olarak Filozofların portrelerinin yapıldığını görmekteyiz. Ayrıca önceki dönemlere oranla yeni bir oran tutturan sanatçılar eski zamanlarda tanrılar için yapılan tapınaklar artık bu dönemde Kral ve ailesi adına yapmışlardır. Helenistik Döneme ait sanat eserlerinde, kare ya da dikdörtgen, zigzag hatlar, o döneme özgü insan ve hayvan motiflerine sıklıkla rastlamaktayız. Doğu coğrafyalara doğru devam ettikçe bitki ve hayvan motifleri Helenistik sanat eserlerinde yer almaya başladığını, böylece “Orientalizan” akım geliştiğini görüyoruz. Ne yazık ki bu dönemde yapılmış olan tablolar günümüze ulaşmamıştır. Ancak yinede günümüze ulaşan mozaikler aracılığıyla dönemin etkileri izlenebilmektedir. İskender Mozaiği, Helenistik dönemde yapılmış olup dönemin sanatsal bakış açıları hakkında günümüz insanına fikir vermektedir. 

Helenistik Çağ bir diğer deyişle Grek yani Yunan sanatının çağıdır. Krallıkla birlikte gelişen yaşam kültürü, yeni sanat eserlerin ortaya çıkmasını sağlar. İnsanlar için hazırlanmış olan büyük mezar yapılara (mosole) Helenistik sanatsal dönemde rastlamaktayız. Helenistik Dönemde var olan sanat anlayışı dünyayı etkileyen bir sanat haline gelmiştir. Mimaride rastladığımız Korint Üslubu dönemin en çok kullanılan sütun biçimi olmuştur. Ephesos Artemis Tapınağı, Dydima Apollon Tapınağı, Priene Athena Sardis Artemis Tapınağı Helenistik döneme ait en çok hafızalara kazınmış mimari yapılarındandır.

Kaynakça
*ANADOLU UYGARLIKLAR ANSİKLOPEDİSİ 
*ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2633
*SELÇUK ÜNİVERSİTESİ -SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ -ARKEOLOJİ ANA BİLİM DALI ( Hellenistik Dönem Metal Kapları.pdf )