Yakın zaman önce yaşamını yitirip aramızdan ayrılan, İtalya’nın popüler bilim yayını konusunda en tanınmış simalarından Pietro Greco’dan geçmişten bugüne gizemiyle matematikçiler için zevkli bir uğraş konusu olan π sayısının ilginç tarihçesi.
İtalyancada pi sayısı “pi greco” diye okunur. Yazarın adıyla daha ilk bakışta dikkati çeken bu benzerlik, ülkesinin bilimsel yayınlar konusunda en tanınmış simalarından biri sayılan ve yakın zaman önce hayatını kaybeden Pietro Greco’yu bu kitabı yazmaya sevk eden etkenlerden yalnızca biri.
Her ne kadar π sembolüyle ifade edilmesi için 18. yüzyıla kadar beklenecek olsa da, dairenin çevre uzunluğunun çapına oranını ifade eden bu sabit sayının karşılığının bulunması, fakat onun da ötesinde, bu sayının doğası ve ardında yatan giz, geçmişi milattan öncesine uzanan sonu gelmez bir merak ve araştırma konusu.
Üstelik zannedildiğinin aksine pratikte fayda sağlamayan soyut bir mesele de değil. Bilakis, coğrafya ve tarih fark etmeksizin hemen her kültürün ve medeniyetin somut sorularına ve sorunlarına yanıt vermek için bilginin ve bilimin önünü açan, deyim yerindeyse, bir katalizör. Doğasına ilişkin birçok konu bugün aydınlığa kavuşmuş olsa da, π sayısıyla ilgili bazı sorular hâlâ cevaplanmayı bekliyor.
Pietro Greco, Arşimet öncesinden başlayıp bilgisayar çağına dek uzanan tarihi içerisinde Klasik Yunan, Helen, Mısır, Pers, Hint, Çin ve İslam gibi çok farklı kültürler içindeki belli başlı uğrakları ortaya koyarak bu gizemli sayının merak uyandırıcı hikâyesini herkesin takip edebileceği bir dille anlatıyor.
Arka Kapak
Matematikle aramız iyi olmasa bile çoğumuz bir π sayısı olduğunu biliriz, hatta daha sorulmadan bir üç virgül on dört sabiti çıkıverir muhtemelen ağzımızdan. Farklı hesaplama yöntemleriyle az çok birbirine yakın tahminler yürütülerek binlerce yıl öncesinden, üstelik üç farklı kıtada Yunan, Pers, Hint, Çin, İslam gibi bambaşka kültürler, medeniyetler içinde varlık bulan kadim bir bilgi ne de olsa. Yüzyıllar boyunca, en doğru değeri bulma, virgülün ardında uzayıp giden sonu gelmez ondalık sayı dizisinde ulaşılabilecek en uç rakama varma kaygısıyla yazdırdığı hikâyelerle matematik tarihi içinde ayrı bir yer tuttuğu kesin.
Arşimet’ten Newton’a pek çok dehânın sadece değerini değil, aynı zamanda doğasını da ortaya koymak için yoğun uğraşlar verdiği π sayısının gizemi bugüne değin felsefeden doğabilimlerine hem teorik hem pratik birçok alanda gelişimin önünü açmış görünüyor. 2009’dan bu yana tüm dünyada her sene üçüncü ayın 14. günü bayramı kutlanan π, gençleri matematiğe özendirecek bir merak konusu olarak cazibesini hâlâ koruyor.
Pietro Greco
π’nin Tarihi
Çeviren: Timur Guda
168 sayfa
ISBN: 978-605-298-774-2
26 TL
Yayın Tarihi: Şubat 2021
KIRMIZI KEDİ YAYINEVİ
İlk yorum yapan siz olun